ĐẦY BỤNG, KHÓ TIÊU

Viêm dạ dày

Viêm dạ dày là tình trạng viêm làm tổn thương lớp niêm mạc dạ dày bị viêm. Người bị viêm dạ dày thường xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng sau khi ăn, khó tiêu, đau thượng vị, buồn nôn, nôn, chán ăn,… Nguyên nhân gây ra bệnh có thể do vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp), thường xuyên sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), chế độ ăn uống không lành mạnh, căng thẳng kéo dài,…

Loét dạ dày – tá tràng

Loét dạ dày – tá tràng là hiện tượng trên niêm mạc dạ dày và tá tràng xuất hiện các ổ loét. Bệnh lý này có thể xảy ra ở bất cứ ai, nhưng thường gặp ở người đã bị nhiễm khuẩn Hp, lạm dụng thuốc NSAIDs, thường xuyên uống rượu bia,… Người bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng có thể gặp triệu chứng đầy bụng, khó tiêu, đau thượng vị, ợ nóng, buồn nôn, nôn sau khi ăn, nghiêm trọng hơn có thể nôn ra máu, tiêu ra phân đen,…

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là bệnh lý nguy hiểm với tỷ lệ tử vong đứng thứ 3 trong các loại bệnh ung thư tại Việt Nam năm 2020. Các triệu chứng của ung thư dạ dày thường chỉ xuất hiện ở giai đoạn muộn, còn giai đoạn sớm hầu như không có hoặc không rõ ràng. Các triệu chứng phổ biến đó là khó tiêu, đầy bụng, đau bụng kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân, nuốt khó, chán ăn, buồn nôn,…

Hầu hết ung thư dạ dày nếu được phát hiện sớm đều có khả năng chữa trị khỏi hoàn toàn. Vì vậy, việc chủ động tầm soát và phát hiện sớm ung thư dạ dày là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe bản thân và nâng cao tỷ lệ thành công khi điều trị.

> Tham khảo thêm: Xét nghiệm ung thư dạ dày có tồn tại hay không?

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome – IBS) được định nghĩa là tình trạng đau bụng và thay đổi thói quen đi tiêu mà không ghi nhận bất kỳ tổn thương thực thể nào ở đường tiêu hóa. Đây cũng là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay.

Các triệu chứng thường gặp của hội chứng ruột kích thích là đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện gồm tiêu chảy hoặc táo bón hoặc cả hai, chướng bụng, đầy bụng sau ăn. Đôi lúc, người bệnh cũng có thể cảm thấy khó tiêu.

Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được biết rõ. Nhưng một số yếu tố như tâm lý căng thẳng, rối loạn lo âu hoặc nhiễm khuẩn đường ruột,… có góp phần dẫn đến tình trạng hội chứng ruột kích thích.

Bệnh Celiac (không dung nạp Gluten)

Bệnh Celiac là một dạng bệnh lý tự miễn diễn ra ở ruột non. Đây là tình trạng mà hệ miễn dịch của cơ thể đáp ứng mạnh mẽ với gluten có trong thực phẩm có nguồn gốc từ lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen, gây ra tình trạng viêm và làm tổn thương ruột non. Bệnh lý này có tính chất mạn tính và cách điều trị duy nhất đó là loại bỏ hoàn toàn gluten ra khỏi chế độ ăn uống hằng ngày.

Khi ăn phải gluten, người bệnh thường có biểu hiện cơ thể mệt mỏi, uể oải, chán ăn và tiêu chảy. Ngoài ra, các triệu chứng tiêu hóa khác như đau, căng tức vùng bụng, đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn và nôn, táo bón,… cũng có thể xuất hiện đi kèm. Đối với trẻ em, bệnh Celiac còn có thể gây chậm phát triển.

Hệ thống miễn dịch đáp ứng mạnh mẽ với gluten gây tổn thương ruột non và dẫn đến triệu chứng đầy bụng, khó tiêu ở người mắc bệnh Celiac (Nguồn ảnh tham khảo từ Birmingham Gastroenterology Associates).

chẩn đoán tình trạng đầy bụng, khó tiêu

• Ăn quá nhiều hoặc ăn quá nhanh: Thói quen này có thể gây tích tụ khí trong ruột và dạ dày, dẫn đến cảm giác khó tiêu, đầy bụng.
• Ăn nhiều thức ăn cay hoặc chứa dầu mỡ: Đồ ăn dầu mỡ, cay nóng có thể làm tổn hại đến niêm mạc dạ dày, làm chậm quá trình tiêu hóa và dễ dẫn đến đầy bụng, khó tiêu.
• Lạm dụng rượu bia: Một nghiên cứu cho thấy việc sử dụng rượu bia thường xuyên làm tăng tỷ lệ bị khó tiêu và đầy hơi so với người không uống rượu bia. Ngoài ra, rượu bia cũng là yếu tố nguy cơ cho viêm và loét dạ dày, từ đó làm người bệnh cũng gặp phải hai triệu chứng này.
• Uống nhiều đồ uống có gas: Nhiều nghiên cứu cho thấy tiêu thụ nhiều đồ uống có gas có thể làm trầm trọng bệnh lý trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), cũng như gây ra đầy bụng và khó tiêu.

• Hút thuốc lá: Nhiều nghiên cứu đưa ra bằng chứng rằng người hút thuốc lá thường xuyên có tỷ lệ mắc khó tiêu cao hơn so với người không hút thuốc lá. Lý do bởi vì khói thuốc có thể khiến lưu lượng máu đến dạ dày giảm xuống, khiến niêm mạc dạ dày dễ bị tổn thương trước các tác nhân gây hại.
• Lo âu, căng thẳng: Tinh thần lo lắng, căng thẳng nhiều có thể làm tăng acid dạ dày, gây ra triệu chứng đầy bụng và khó tiêu.
• Thai kỳ: Phụ nữ đang trong thai kỳ thường xuyên cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt là từ tuần thứ 27 trở đi. Nguyên nhân là do sự thay đổi trong lượng hormone và áp lực từ thai nhi lên dạ dày làm cản trở tiêu hóa.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc như kháng sinh, kháng viêm có thể gây ra tác dụng phụ là đầy bụng và khó tiêu.

Khám lâm sàng

Dựa vào những thông tin về tình trạng và tần suất đau bụng khó tiêu, các triệu chứng kèm theo, tiền sử bệnh của bệnh nhân, bác sĩ sẽ xác định tình trạng sức khỏe tổng quát và đưa ra chẩn đoán ban đầu. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để xác định đúng nguyên nhân gây bệnh.

Cận lâm sàng

Các phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán nguyên nhân đầy hơi, khó tiêu bao gồm:

• Xét nghiệm: Xét nghiệm máu giúp kiểm tra tình trạng xuất huyết tiêu hóa. Ngoài ra, các xét nghiệm hơi thở và phân giúp kiểm tra sự xuất hiện của vi khuẩn Hp gây viêm dạ dày và loét dạ dày – tá tràng.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các phương pháp như chụp X-quang hoặc CT có thể kiểm tra tình trạng tắc ruột và đánh giá các bất thường khác tại ống tiêu hóa, từ đó giúp xác định bệnh lý chính xác.
• Nội soi ống tiêu hóa: Đây là tiêu chuẩn “vàng” để chẩn đoán các bệnh lý về ống tiêu hóa. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết để phân tích các dấu hiệu bất thường, hỗ trợ chẩn đoán ung thư.

Những cách giảm triệu chứng đầy bụng, khó tiêu tại nhà:

• Hạn chế ăn thực phẩm gây đầy hơi: Hạn chế các thức ăn dễ gây đầy bụng như bông cải xanh, súp lơ trắng, mận, táo, lúa mì, đậu lăng,…
• Uống đủ nước: Duy trì uống đủ 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn.
• Chia chế độ ăn trong ngày thành nhiều bữa nhỏ: Ăn nhiều bữa nhỏ mỗi ngày giúp giảm tải áp lực trên dạ dày, giúp việc tiêu hóa dễ dàng hơn, giảm triệu chứng đầy hơi.
• Hạn chế thói quen ăn uống nuốt không khí: Không ăn quá nhanh, hạn chế nhai kẹo cao su, hạn chế đồ uống có gas,… để tránh hiện tượng đầy hơi.
• Tinh dầu bạc hà: Việc sử dụng tinh dầu bạc hà được biết đến là có khả năng giảm nhẹ tình trạng đầy bụng, khó tiêu.

• Gừng: Gừng là một loại bài thuốc dân gian có thể giúp cải thiện tình trạng khó tiêu và đầy bụng. Tuy nhiên không nên lạm dụng gừng vì có thể gặp tác dụng phụ như ợ nóng, nóng rát cổ họng,…
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động thể chất nhẹ nhàng giúp loại bỏ khí trong dạ dày, giảm triệu chứng đầy hơi, cải thiện tiêu hóa.
• Hạn chế căng thẳng: Kiểm soát căng thẳng và lo lắng để làm dịu cảm giác khó chịu do đầy bụng, khó tiêu gây ra.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Duy trì cân nặng hợp lý để tránh tạo áp lực cho dạ dày, có thể dẫn đến tình trạng trào ngược axit lên thực quản gây ra triệu chứng đầy hơi, khó tiêu.